φιγούρα 1: μεταπτυχιακός φοιτητής
Το πρωί άσκηση στο δικηγορικό γραφείο: +150€ το μήνα μισθό
Το απόγευμα μεταπτυχιακό: -1000€ το εξάμηνο δίδακτρα
Τα βράδια αϋπνίες και τα ΣΚ εργασίες
Φαγωμένα νύχια, μαύροι κύκλοι, -16.67€ στο τέλος του μήνα
κ η εξάρτηση από την οικογένεια (απέλπιδα) καλά κρατεί
φιγούρα 2: χαμένος μετα-φοιτητής
Στις χειμερινές εξεταστικές δούλευε σερβιτόρος. Στις εαρινές εξεταστικές δούλευε κάπου αλλού σερβιτόρος. Γι’ αυτό του πήρε 2 χρόνια παραπάνω να τελειώσει και δεν είχε ποτέ την άνεση να στοχεύει σε μεγαλύτερους βαθμούς.
Ψάχνει πλέον για δουλειά πάνω στο αντικείμενό του, αλλά προϋπηρεσία μηδέν.
Στη σχολή του στήνονται ινστιτούτα και διοργανώνονται συνέδρια και ψάχνουν εθελοντές για την υποστήριξή τους. Σκέφτεται αν αξίζει για μια βεβαίωση και ίσως μια συστατική να ασχολείται μ’ αυτό απλήρωτα κανά 4μηνο και πόσα τέτοια 4μηνα θα χρειαστεί για να μπορέσει να ισχυριστεί μετά ότι έχει κάποια εμπειρία.
◯
Αν οι παραπάνω εμπειρίες ηχούν οικείες στ’ αυτιά σου, μάλλον είσαι, ήσουν ή ετοιμάζεσαι για τη φάση μετά-το-πτυχίο, ή αλλιώς, αιωρείσαι στη μετα-φοιτητική διάσταση. Σ’ αυτή τη νέα εποχή, φαίνεται με την πρώτη ενθουσιώδη ματιά σαν να έχουμε πολλές επιλογές. Δεν έχουμε, όμως! Ξεκινάμε να κάνουμε αναλυτικές λίστες με πρακτικές, “κανονικές” δουλειές, μεταπτυχιακά, μεταναστεύσεις για να καταλήξουμε ότι ίσως υπάρχουν λίγες μόνο ρεαλιστικές επιλογές κι αυτές με το ζόρι. Είναι αρκετές οι φορές, που τα (μη) διαθέσιμα λεφτά, τα ποσοστά ανεργίας και ο ανταγωνισμός για μια θέση εργασίας, που απορρέει από τα προηγούμενα, παίρνουν τις αποφάσεις αντί για μας.
Οι γνωστοί, οι φίλοι, οι συμφοιτητές μας, συνήθως έχουν τα ίδια ερωτήματα κι αυτό μας κάνει να νιώθουμε λιγότερο μόνες, αλλά όχι πιο έτοιμες να λύσουμε το πρόβλημα. Ενώ, λοιπόν, οι επιλογές γίνονται επιταγές, αν έχουμε γονείς σε άλλη πόλη, υπάρχει η τρομακτική πιθανότητα της επιστροφής στο σπίτι τους, “μέχρις-όταν”. Επίσης, είτε είναι στην επαρχία είτε όχι, δεν ξεχνούν να μας υπενθυμίζουν συνεχώς ή και να επιβάλλουν τις συμβουλές τους. Ακόμα και να μη θέλουμε να τις ακούσουμε, δεν είναι πάντα εύκολο να υπερβούμε τις πολλές υλικές και συναισθηματικές πιέσεις. Αν στην εξίσωση προστίθεται και ο στρατός το πρόβλημα περιπλέκεται κι άλλο, είτε λόγω μπελάδων που μπορεί να εμφανιστούν προσπαθώντας να τον αποφύγουμε, είτε επειδή διακόπτει για εννιά μήνες τις ζωές μας.
Πρέπει να βρούμε δουλειά, αλλά, λόγω της γενικευμένης ανεργίας και επισφάλειας, αυτό δεν εξαρτάται από εμάς. Θέλοντας και μη, πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε, καθώς αυξάνεται ο ανταγωνισμός και επιβάλλεται μια συνθήκη συνεχούς κατάρτισης, απόκτησης πτυχίων, συλλογής πιστοποιητικών από εθελοντισμούς και βεβαιώσεων συμμετοχής από σεμινάρια (aka διά βίου μάθηση).
Κατά στιγμές, όλα μοιάζουν ασφυκτικά και ανέφικτα.
κατηγορία 1: ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ
Μία από τις επιλογές που “εμφανίζεται” είναι το μεταπτυχιακό. Αν με κάποιο μαγικό τρόπο έχουμε προϋπηρεσία ή άλλες περιζήτητες δεξιότητες, ίσως και να τη γλιτώσουμε. Για να επιλέξουμε, καλούμαστε να ζυγίσουμε τον χρόνο και το (αν)αντίστοιχο χρήμα που απαιτείται. Βέβαια, μπορεί να υπάρχουν και ενδιaφέροντα πράγματα που μας ελκύουν σε αυτό, αλλά δεν κλείνουμε τα μάτια στο πλαίσιο στο οποίο συμβαίνουν. Τα περισσότερα έχουν πλέον δίδακτρα κι αυτό σημαίνει ή ότι θα μας στηρίξει, για άλλη μια φορά, η οικογένεια ή ότι θα πρέπει να δουλέψουμε προκαταβολικά για να τα βγάλουμε. Αν καταφέρουμε και βρούμε τα δίδακτρα, μετά γίνεται να δουλεύουμε ταυτόχρονα για να βγαίνει και το νοίκι;
Στην πραγματικότητα των μεταπτυχιακών, το πρόγραμμα σπουδών είναι πολύ εντατικό, οι διαγραφές παραμονεύουν και άρα αυτή η επιλογή καταλήγει εξοντωτική. Aνάμεσα στα άλλα, το εκάστοτε μεταπτυχιακό μπορεί να περιλαμβάνει πολύ πιο συχνά απ’ ό,τι στο προπτυχιακό επίπεδο υποχρεωτικές απλήρωτες πρακτικές, που χρησιμοποιούν σαν άλλοθι την έλλειψη εμπειρίας και προμοτάρονται για την απόκτησή της. Επίσης, απλήρωτη εκπόνηση ερευνητικών μεταπτυχιακών εργασιών ή μεταφράσεων στο πλαίσιο υποχρεωτικών μαθημάτων, που στην πραγματικότητα είναι κομμάτια ερευνητικών πρότζεκτ ή και εμφανίζονται σε βιβλία καθηγητών/τριων, χωρίς να γίνονται αναφορές στα ονόματα των φοιτητών. Και δεν σπανίζουν οι χαμαλοδουλειές, όπως συμμετοχή στη διοργάνωση workshop και εκδηλώσεων για το κοινό, υποστήριξη συνεδρίων, διόρθωση ασκήσεων, για την απόκτηση συστατικών επιστολών και προϋπηρεσίας, με το πρόσχημα του εθελοντισμού.
κατηγορία 2: ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΑ
Μία άλλη μεταφοιτητική επιλογή είναι το διδακτορικό. Αν και γενικά επικρατεί η εικόνα ότι οι υποψήφιοι/ες διδάκτορες/ισσες είναι ενθουσιώδεις επιστήμονες, που αναζητούν την κοινωνική ανέλιξη, η πραγματικότητα είναι πολύ λιγότερο επική. Το διδακτορικό περιλαμβάνει κυρίως κακοπληρωμένη ή απλήρωτη εργασία όπως: έρευνα, που δικαιολογείται συνήθως ως θυσία στο βωμό της Επιστήμης, διδασκαλία, γιατί “η εκπαίδευση είναι λειτούργημα” και γιατί “υπάρχει και το φιλότιμο” και γραμματειακή δουλειά, που επιβάλλεται ως αυτονόητη υποχρέωση σε ανταπόδοση όσων κάνουν οι επιβλέποντές μας για εμάς. Επίσης, αυτονόητη υποχρέωση είναι να φροντίζουν οι ίδιοι/ες για τη διασφάλιση υποτροφιών και να συμμετέχουν απλήρωτα στη συγγραφή ερευνητικών προγραμμάτων από τα οποία ίσως κάποτε πληρωθούν. Να πληρώνονται τελικά, με συμβάσεις έργου, οι οποίες υποκαθιστούν συμβάσεις εργασίας, χωρίς καθόλου εργασιακά δικαιώματα (άδειες, ένσημα, αποζημιώσεις, προϋπηρεσία και μισθολογικές αυξήσεις, ιατρική περίθαλψη). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχει ο καθένας και η καθεμία εξατομικευμένες συνθήκες εργασίας και να είναι πολύ δύσκολο να οργανωθούν και να διεκδικήσουν από κοινού.
◯
Ανεξάρτητα από το ποια φιγούρα είμαστε, νιώθουμε ότι μας κάνει πιο δυνατές το να κάνουμε ορατές και να επεξεργαζόμαστε συλλογικά τις ρευστές συνθήκες που συναντάμε, όχι σαν ατομικά εμπόδια, αλλά ως κοινό βίωμα. Για να μπορέσουμε να διακρίνουμε σε μια ομίχλη από “επιλογές” μια σειρά από καταναγκασμούς και υποχρεώσεις. Για να βρούμε το θάρρος να αντιμιλήσουμε στον επόμενο καθηγητή που θα μας βάλει να κάνουμε την ακαδημαϊκή του λάντζα απλήρωτοι. Για να ανακαλύψουμε μαζί τρόπους να ανταπεξέλθουμε, να σπάσουμε ή και να αποφύγουμε τους εντατικοποιημένους ρυθμούς που μας επιβάλλονται. Γιατί θέλουμε να δούμε ομάδες φοιτητών να πετυχαίνουν μερικές ή ολικές μειώσεις διδάκτρων. Γιατί θέλουμε να σταθούμε ανάμεσα σε διδακτορικούς που θα μιλάνε για αυτά που κάνουν ως αυτό που είναι, δηλαδή απλήρωτη εργασία και θα πράττουν το αυτονόητο, θα ζητάνε να πληρωθούν. Είμαστε οι φιγούρες, που, όπως και πριν το πτυχίο, έτσι και στην μετά-το-πτυχίο πραγματικότητα, συνεχίζουμε να ψάχνουμε απαντήσεις και διεξόδους στις συναντήσεις μας με αντίστοιχες φιγούρες. Kαι όταν δεν τις βρίσκουμε στους συλλόγους μας, φτιάχνουμε μόνες μας τις αδιαμεσολάβητες κοινότητες αγώνα που θα μας επιτρέψουν να καταφέρουμε μικρές και μεγάλες νίκες.
